Nederland zit midden in een generatiewisseling. Terwijl de protestgeneratie haar leidende rol langzamerhand overdraagt aan de generatie X, neemt de pragmatische generatie de middenpositie in en doet generatie Y voor het eerst van zich spreken. Organisaties en andere sociale systemen hebben permanent te maken met de opeenvolging van nieuwe generaties.

Daarbij gaat het niet alleen om de nieuwe junioren, maar ook om de nieuwe generaties medioren, leiders en senioren. Generaties zijn cultuurvernieuwers, iedere levensfase opnieuw. Zij leveren een essentiële bijdrage aan de sociale evolutie en ontwikkeling van organisaties en van de samenleving.

De interactie tussen de generaties bepaalt het tempo en de kwaliteit van de ontwikkeling. Een (nieuwe) generatie wordt energiek als zij haar evolutionaire rol, haar updates, kan uitleven en verliest energie als ze ‘wordt gedwongen’ om mee te gaan in cultuurpatronen, werk- en leefwijzen, die zij als verouderd ervaart. Parallel daaraan versnelt of vertraagt haar collectieve talentontwikkeling, en daarmee vertraagt of versnelt ook de vernieuwing van de bedrijfscultuur.

Generatie Y

Generatie Einstein, Screenagers 1985-2000
Y vormt een nieuwe generatie junioren

Zijn eigenzinnig en authentiek; het gaat er om wie je echt bent en wat je wel en niet kunt.
Werksfeer, teamspirit en creatieve ruimte vinden ze heel belangrijk: open minded, gelijkwaardig en persoonlijk contact.
Positieve feedback en authentiek leiderschap waarderen ze hoog. Samen werken is voor hen diverse krachten bundelen. Willen doen waar ze goed in zijn, waar ze veel van leren, waar ze de zin van inzien en waar ze gelukkig van worden.
Ze zien autoriteit als relatief; houden van transparantie en houden zich niet aan ‘oude’ grenzen; hoe het ‘hoort’ interesseert ze niet.

Verkeren in verschillende sociale netwerken; willen zinvolle contacten.
Leren in multiculturele netwerken, die zich over de hele wereld uitstrekken.
Zijn mediasmart en kunnen veel tegelijk doen (multitasking).
Analyseren intuïtief en snel en weten dat er soms geen goed antwoord is.
Zien kennis als vergankelijk
Willen leven en laten leven.
Hebben vaker een meervoudige identiteit dan vorige generaties (zijn bijv. Europeaan, Nederlander, Marokkaan en Amsterdammer tegelijkertijd).
Zijn hoger en internationaler opgeleid dan vorige generaties

Pragmatische generatie

1970-1985
De pragmatische generatie vormt een nieuwe generatie medioren

De pragmatische professionals zijn rationele netwerkende individuen, die voortdurend interactief zoeken naar pragmatische samenwerkingsverbanden om concrete doelen te bereiken.
Willen uitdagend werk waarin ze voortdurend leren en doen wat ‘dicht bij het hart ligt’ en willen zaken vooral zelf regelen.
Zoeken eigen kracht en zien eigen belang en organisatiebelang als hetzelfde.
Analyseren organisaties en processen rationeel en functioneel.

Willen kwaliteiten en kennis van mensen benutten, het liefst meteen.
Zoeken graag de interactie op. Verschillende en afwijkende meningen mogen op tafel komen en naast elkaar bestaan.
Zijn concreet, open, direct en persoonlijk.
Structureren het proces. Om de beurt stuurt iemand spontaan bij.
Willen korte lijnen, directe invloed, directe realistische feedback en raken hun werkenergie snel kwijt bij lange vergaderingen en bij lange beslisroutes. Dat willen ze versnellen.

Generatie X

Verloren of verbindende Generatie 1955-1970
X vormt een nieuwe generatie leiders

Zoeken (emotionele) verbinding met elkaar en in het samenwerken.
Benutten verschillen in kennis en vaardigheden. Willen daar iets constructiefs mee doen.
Zijn vaak wat bescheiden en afwachtend. Lijken moeite te hebben om eigen ruimte te creëren en het eigen gezicht te laten zien. Zijn sterk gericht op anderen en samen.
Leiders zijn nauwelijks zichtbaar; die lijken tevoorschijn te komen als het echt ‘moet’.

Willen mensen bewust laten zijn van wat er speelt en hen zo te activeren er zelf iets aan te doen. Denken mee en bouwen graag een gezamenlijk beeld op, kunnen goed luisteren.
Zoeken voortdurend balans tussen inhoud en proces, sturing en ruimte, wat de buitenwereld vraagt en de organisatie kan, zakelijk en persoonlijk et cetera.
Focus op kwaliteit en professionaliteit, op wat (bewezen) gewoon werkt, op aanpak en doel, op ontwikkeling en eigen verantwoordelijkheid.
Hebben constructieve grondhouding, doen gewoon, zijn consciëntieus en kostenbewust.

Protestgeneratie

Generatie Babyboom 1940-1955
De protestgeneratie vormt een nieuwe generatie senioren

Als leiders waren ze gedreven, idealistisch en wat paternalistisch/betweterig. Hielden van discussiëren en overtuigen en zochten de waarheid. Vergaderden vaak net zo lang tot de meerderheid het eens was met een voorstel/idee. Veranderen was vaak (her)structureren. Mannen positioneren zich vaak met hun staat van dienst. De vrouwen gedroegen zich vaak bescheiden, volgend en luisterend.
Als nieuwe generatie senioren ondergaat (ruim) de helft van deze generatie een transformatie, dat wil zeggen dat het oude gedrag – zoals discussiëren, overtuigen en de waarheid zoeken – en het leiderschap worden losgelaten en ze antwoord zoeken op vragen, zoals:

• wat van mijn opgebouwde ervaringskennis is nog goed inzetbaar?
• waar ligt mijn passie en wat zou ik nog graag willen doen?
• hoe kan ik nog actief blijven meedoen?

Ze willen vaak meer flexibel werken en doen waar ze zin in hebben.
Die transformatie zorgt ervoor dat deze senioren vitaal blijven; deze vitale senioren hebben een bijzondere klick met de nieuwe generatie junioren van Y (1985-2000).
De vrouwen zijn overigens het vitaalst en krijgen nu meer invloed op de mannen.

Stille generatie | 1930-1940

Wij krijgen vaak de vraag welke generatie nog voor de protestgeneratie komt. Dit is de stille generatie. De stille generatie bleef trouw aan het gezag, oftewel stil. In de tijd van de wederopbouw kon je door je werk hoger komen op de maatschappelijke ladder. Amerika was het voorbeeld: vrolijke gezinnen, kleurige kleding en een huis vol apparaten. De auto werd statussymbool en de huishoudelijke apparatuur kwam in opmars. Deze generatie is spaarzaam ingesteld.

Generatie Z | 2000-2015

En welke generatie komt na Generatie Y? Juist, Z. Tenminste, zo wordt er nu over gesproken. Echter, het is nog niet mogelijk hier goed onderzoek naar te doen, in vergelijking met de andere generaties. Generatie Z is namelijk nog niet aan het werk. Omdat elke vergelijking mank loopt, zullen wij deze dan ook niet maken.

Boeken van Aart Bontekoning

• Het Generatieraadsel. Ontdek de kracht van generaties. (2010)
• Ygenwijs. Generatie Y ontmoet X, pragmaten en babyboomers. (met M. Grondstra, 2012)
• Generaties! Werk in uitvoering. Hoe alle generaties onze cultuur veranderen. (2012)