3-9

Spelers
per tafel

3×3

Blokken
met vragen

120

Minuten
speeltijd

Self-explaining & handleidingvrij

Geleid proces
met kop én staart

Te spelen zonder
begeleiding

Tried-and-tested
in de praktijk

Ingebouwde
verslaglegging

Eén methode, twee werkvormen

Eenvoudig door iedereen te gebruiken, met een aantrekkelijk en laagdrempelig design.

Grootformaat gedrukt

De Klassieker. Al meer dan 150.000 spelers hebben rond de grote KoersKaart met elkaar gesproken. Alles staat op één grote poster.

Een pen, een tafel en een KoersKaart per groep is voldoende. Laagdrempelige, diepgaande gesprekken in een aantrekkelijk jasje. De KoersKaart wijst de weg.

Losbladige PDF

Nieuwe werkvorm (nov. ’22). 2-in-1 in één PDF en daarmee nóg laagdrempeliger en veelzijdiger.

Print de PDF op A4-tjes (Print&Play), leg ze rondom op tafel, pak een pen en ga in gesprek. Of deel de PDF tijdens een videoconferentie (Project&Play) en noteer de antwoorden in de velden.

En zo werkt ‘t in de praktijk

Deze KoersKaart is ontwikkeld in opdracht van de SER en is hier te bestellen.

Een greep uit de collectie:

> Alle Kaarten

Dialogue by Design

Het KoersKaart concept is gedurende 15 jaar helemaal fijngeslepen. Zo zijn heel slim dialoogregels in het ontwerp verwerkt en is een handleiding overbodig.

‘Dialogue by design’, noemen we dat. Daardoor is begeleiding aan tafel óók niet noodzakelijk. De KoersKaart is de gespreksleider die zichzelf keer op keer heeft bewezen.

Elke KoersKaart verloopt volgens het bewezen format. En net als films of liedjes is elke KoersKaart uniek qua thema, vormgeving én vragenset.

Fase A: VERKENNEN

1. Starten, introductie en rolverdeling

2. Kennismaken met elkaar én het thema

3. Verkennen van het centrale thema

Fase B: VERDIEPEN

4. Ambitie bepalen en ideeën genereren

5. Pauzeren, terug- en vooruitblikken

6. Prioriteiten bepalen en keuzes maken

Fase C: VERTALEN

7. Het net ophalen en plannen vormen

8. Realisaties en acties delen

9. Evalueren en het vervolg bepalen

Ideaal op
GROTE SCHAAL

Onze specialiteit is de co-creatie van KoersKaarten op maat om hele organisaties en gemeenschappen gestructureerd in dialoog te brengen, het net op te halen en zo mét elkaar de koers te bepalen.

Wat wordt jouw

Volgende stap?

> Kaarten

> Maatwerk

Of lees hieronder de veelgestelde vragen:

Veelgestelde vragen

Een KoersKaart is een dialooginstrument om op eenvoudige wijze de dialoog te structureren én begeleiden. Een begeleider aan tafel is dus niet noodzakelijk en dat maakt het ook uniek in zijn soort.

KoersKaart is een melting pot van allerlei verschillende gedachtegoeden en theorieën, die met veel vallen en opstaan in de praktijk zijn geïntegreerd. Hierbij kun je denken aan:

Design thinking: Via rapid prototyping worden KoersKaarten ontwikkeld mét de doelgroep.
Appreciative Inquiry: Elke KoersKaart is waarderend opgebouwd om een positieve spiraal teweeg te brengen.
Dialoog: Co-existentie is een basisprincipe, waarbij alle ideeën en meningen naast elkaar mogen blijven bestaan.
Play: Spelen is een basiskenmerk van de mens. Competitie en ‘winnen’ is niet aan de orde.
Zelfsturing: KoersKaarten worden in principe zonder begeleider gespeeld, op basis van vertrouwen in de groep. Past in het tijdsbeeld.
Wisdom of the crowd: Als mensen samen denken, ontstaat er meer wijsheid, wordt het meer dan de som der delen.
Eigenaarschap: Als mensen zich ergens eigenaar van voelen, zullen ze ook meer betrokken zijn bij het vervolg.

KoersKaart is zonder handleiding en begeleiding te gebruiken, omdat het zo eenvoudig is. Die eenvoud lijkt heel eenvoudig, maar heeft jaren van vereenvoudiging nodig gehad om het zó eenvoudig te maken. Dat heeft te maken met het vervangen van teksten door iconen, heel veel schrappen, eenvoudige rolverdeling, logische hiërarchie van content. En elke KoersKaart wordt veelvuldig getest in en met de praktijk. En dat allemaal om een ‘happy flow’ te creëren. Dat het allemaal heel soepeltjes loopt en daarmee juist een bepaald niveau van diepte kan bereiken.

KoersKaart is in idee ontstaan in 2008, toen Sietse Rauwerdink werd gevraagd om samen met een collega een heidag voor te bereiden voor het adviesbureau waar hij toen werkte. Hij baseerde zich hierbij op een soortgelijke werkvorm die van een partnerbureau uit Duitsland kwam, maar nogal ‘top-down’ was. Dit heeft hij toen aangevuld met antwoordvakken en voilá, de KoersKaart was geboren (al heette die toen nog anders).

In 2011 is Sietse als ondernemer begonnen en had voor het eerst de werkvorm zo doorontwikkeld, dat hij zelf volledig overbodig was als begeleider bij de sessies. Dit maakte dat het interessant werd om toe te passen voor hele organisaties en gemeenschappen . Voor het eerst werd de KoersKaart in co-creatie ontwikkeld bij Philips en de jaren daarna is hier flink op doorontwikkeld onder de vlag van De Koers.

Dataverzameling werd bijvoorbeeld ingezet om bottom-up beleid en strategie mee te vormen. Daarnaast werden er ook steeds meer publieke, open KoersKaarten ontwikkeld die voor iedereen beschikbaar kwamen, eventueel zelfs als een PDF om zelf te printen.

Sinds 2022 is KoersKaart weer een zelfstandige onderneming (van 2014 tot 2022 onder de vleugels van De Koers) en wordt er druk gebroed op nieuwe toepassingen en ontwikkelingen.

Sietse is met KoersKaarten begonnen, omdat hij zelf gefrustreerd raakte in het begeleiden van groepen.

Aan het einde van de bijeenkomst keek iedereen hem als begeleider weer aan. Not invented here, geen Eigenaarschap.
Tijdens de bijeenkomst werd veel gepraat, maar er kwam weinig actie uit voort. Bla Bla, geen Actorschap.
En de bijeenkomst werd zelden tot nooit goed opgevolgd en stierf een schone dood. One-off, geen Leiderschap.
En in de kern kwam het er op neer dat er veel vóór anderen werd gedacht, maar weinig mét. Shifting the Burden, geen Co-Creatie.

En deze frustraties worden door velen gedeeld. En de KoersKaart kan voor al deze frustraties een oplossing vormen, mits goed ingezet. Want zoals bij elke tool staat of valt het met de juiste mensen, intenties en vormen.

Daarnaast wordt er steeds meer een beroep gedaan op de zelfstandigheid van mensen, zowel in de samenwerking als in de samenleving. De hiërarchische verhoudingen van weleer voldoen steeds vaker niet meer en mensen zijn mondiger en kundiger geworden. Deze ontwikkelingen worden gerespecteerd door mensen meer verantwoordelijkheid te geven voor hun eigen leerproces, dit geldt uiteraard ook voor groepen. Daarom voelt het zelfsturend spelen van een KoersKaart ook zo intrinsiek belonend voor elke speler.

Grondlegger Sietse heeft aan de wieg gestaan van vele werkvormen die allemaal op dezelfde methodiek zijn gestoeld. Als je het zou willen, kun je het zelfs in een PowerPoint verwerken.

In principe werken we met de volgende werkvormen:

KoersKaart (Grootformaat): Dit is de standaard. De meest gebruikte én meest herkenbare werkvorm. Ideaal voor grootschalige toepassing. Je hoeft enkel de kaarten te verspreiden en verder wijst alles zich vanzelf.
KoersKaart (Losbladig): Dit is een hybride variant op basis van een eenvoudige PDF. De blokken worden los van elkaar op ‘sheets’ geplaatst. Deze kan door mensen zelf op A4-tjes worden geprint (Print&Play) om aan tafel te spelen óf direct digitaal ingevuld worden in de PDF (Project&Play), bijvoorbeeld tijdens een video-conferentie. Eenvoudiger wordt het niet. Er is geen afhankelijkheid van software, geen AVG, verspreiding is eenvoudig (zelfs via email) en iedereen begrijpt hoe een PDF werkt.
Maatwerk Werkvorm: We hebben in de afgelopen jaren vele andere werkvormen ontwikkeld die allemaal zijn gebaseerd op een zelfsturende dialoog tussen peers.

KoersKaart is een beschermd merk, gedeponeerd bij het Benelux office for intellectual property. Dus het merk mag alleen worden gebruikt met toestemming.

Daarnaast is het KoersKaart Concept vastgelegd. Om het KoersKaart Concept (op langere termijn) beschikbaar te stellen voor de wereld én het tegelijk goed te beschermen tegen verkeerd gebruik. Het is te vinden op deze pagina.

Dat is iets wat historisch is ontstaan. We zijn een tikkeltje tegendraads, zwemmen graag tegen de stroming in. Maar praktisch gezien is het ontstaan door het ontwerp van de kaart. Als je aan tafel naar de kaart kijkt, ga je met de ogen van het middenbeeld naar beneden (vraag 1). En vervolgens beweeg je vanzelf naar rechts (vraag 2). En dan gaat de route vanzelf tegen de klok in. Het gesprek is ook bedoeld om iets teweeg te brengen en dat begint op deze manier al bij de vorm.

Maar het is logischer dan je denkt. Kijk maar eens naar het ‘apenstaartje’ op je toetsenbord, die volgt precies dezelfde route.

De groepssamenstelling is een hele lastige om van buiten te bepalen. Er is niet één stelregel voor. Het is meestal vooral een praktische vraag: wie moeten er zeker meedoen?

Buiten dat is er een belangrijke vraag of je met een team wil werken of in max-mix. De eerste is handig als je concrete afspraken wil maken, de tweede is handig als je juist tot kruisbestuiving wil komen.

De vraag of er een begeleider of leider aan tafel moet is een belangrijkere vraag.

In basis is een begeleider aan tafel niet noodzakelijk. Eén van de basisgedachten is dat mensen veel meer zelf kunnen dan ze zelf denken of dan hun manager/leider denkt. Dit geldt helemaal voor groepen. En onze ervaring van de afgelopen 14 jaar heeft uitgewezen dat groepen heel goed hun eigen proces kunnen begeleiden, mits ze daar de juiste hulpmiddelen voor hebben.

Dit wordt in de ontwikkelingspsychologie ook wel een transitioneel object genoemd. Het hulpmiddel helpt om een verandering door te maken die zonder het hulpmiddel veel lastiger zou zijn geweest.

We merken vaak dat naar een procesbegeleider of gespreksleider wordt gegrepen uit angst en ook een tikkeltje wantrouwen richting de groep. De organisator is bang dat de groep het niet zelfstandig kan en grijpt daarmee naar een extern persoon, die ook een interventie op zich is. Het gesprek verloopt dan vaak via de begeleider, wat het kunstmatig maakt. En het leidt tot ‘not invented here’, waarbij de groep hún last gaat verleggen naar de begeleider.

Een begeleider kan op twee manieren wél een toegevoegde waarde hebben:

Als begeleider van meerdere tafels en een bredere beleving. Denk hierbij aan grote events.
Als inhoudelijk expert aan tafel, maar ook daar klinkt weer een licht wantrouwen uit, omdat de groep in bijna álle gevallen de wijsheid heeft die nodig is. Doe dit alleen wanneer er absoluut kennis van buiten nodig is om het gesprek tot een succes te maken.

Dit is altijd een dilemma en hangt van veel factoren af. De belangrijkste vraag is: ‘Wat is het doel van de sessie?’ en ‘Draagt de manager of leider door aan tafel te zitten bij aan dit doel?’

Als het doel van de sessie is om tot concrete afspraken te komen, dan kan het legitiem zijn voor de manager of leider om mee aan tafel te zitten. Maar als het echt van de groep zélf moet worden, is dat vaak onverstandig. De manager wordt dan een excuus om alles naar door te schuiven (shifting the burden), waarmee het eigenaarschap bij de groep verdwijnt. Hetzelfde geldt voor een begeleider overigens.

Daarnaast kan een manager of leider ook grote invloed hebben op de veiligheid in de groep. Mensen kunnen zich juist meer, maar vaak minder uitspreken, omdat hun woorden consequenties kunnen hebben. De afwezigheid van een manager of leider kan een positieve invloed hebben op de openheid van het gesprek.

Dus het is geen aanvoudig ‘ja’ of ‘nee’, maar het antwoord is: ‘hangt ervan af’.

KoersKaart is ideaal op grote schaal. Het wordt ook wel een Large Group Intervention genoemd. En in combinatie met een co-creatietraject en co-reflectie achteraf, kun je zelfs spreken van een Large Scale Intervention. En als het is ingebed in een grotere transformatie kan het zelfs leiden tot Whole Scale Change.

Het is heel simpel. Voor een KoersKaart regel je voor elke groep een tafel en een pen. En dat doe je net zo lang totdat iedereen mee kan doen. Je kunt het vervolgens aan en bij de groep zelf laten, maar je kunt er ook voor kiezen om het in te bedden in een groter programma, zoals een congres of event. Daar hebben we door de jaren enorm veel goede ervaringen mee opgedaan en het is een unieke werkvorm in het landschap van workshops en presentaties.

Je kunt KoersKaart ook large scale inzetten door een guerilla-tactiek toe te passen. Door het als een sneeuwbal door de organisatie te laten rollen. Groepje voor groepje kun je een enorme schaal bereiken. Dit werkt zeker goed in combinatie met een tijdsblok van een bepaalde periode, waarna het net kan worden opgehaald.

Opvolging kan plaatsvinden op drie niveaus:

Individueel: bij vraag 8 komt dit altijd al naar voren. Dus dat borgt de KoersKaart zelf.
Groep: de groep bepaalt vervolgstappen bij vraag 7 en 9. Dus ook dat is geborgd.
Collectief: Als je met vele groepen tegelijk speelt is de vraag van opvolging altijd maatwerk.

En die collectieve vraag is vooral de meest interessante. Want het hangt nogal af van het doel:

Goed gesprek als doel op zich. Dan hoeft er niet opgevolgd te worden. Als je dit goed communiceert, kan dit prima werken. Wek echter alleen de verwachting van opvolging als je die ook gaat waarmaken!
Tactisch/strategisch: met alle uitkomsten kan bijvoorbeeld nieuw beleid of een nieuwe strategie worden gemaakt. Dit kun je ter plekke doen door de groepen plenair te laten terugkoppelen en het net op te halen. Je kunt het ook achteraf doen, door alle uitkomsten met de stofkam te analyseren (Co-reflectie/Pionierfase bij ‘Maatwerk’) en tot een (liefst gedragen) eindproduct te komen.

Er zijn echter eindeloze mogelijkheden. Probeer eerst helder te krijgen wat het doel is, dan volgt het middel vanzelf.

Jazeker, dat is onze specialiteit! Kijk maar eens bij Maatwerk.

3-9

3×3

120