Tijd voor een
ánder gesprek

  • KoersKaart: een handig hulpmiddel voor groepsgesprekken
  • Maakt ingewikkelde #Dingen eenvoudig bespreekbaar
  • Begeleidt jullie gesprek, stap voor stap, van A tot C
  • Loopt volledig vanzelf, zonder begeleiding of handleiding
  • Een laagdrempelige kennismaking met zelforganisatie
  • Opschalen is kinderspel: breng duizenden in gesprek
alle kaarten
Maatwerk

Volledig verzorgde, zelfsturende workshop:

3-9

Spelers
per tafel

120

Minuten
speeltijd

3×3

Blokken
met vragen

Voor een onbeperkt aantal groepen!

Gelijktijdig of groep voor groep

dialoog ‘by design’

Twee werkvormen,
één methode

Grootformaat gedrukt: Alles-in-1

Grootformaat speelzijde

Meer dan 250.000 mensen hebben rond de grote KoersKaart met elkaar gesproken. Alles staat op één grote poster. Een pen, een tafel en een KoersKaart per groep is voldoende. Laagdrempelige, diepgaande gesprekken in een aantrekkelijk jasje. De KoersKaart wijst de weg.

Losbladige PDF: 2-in-1

Losbladig modus Print&Play
Losbladig (PDF): Speelmodus Print&Play
Losbladig modus Project&Play
Losbladig (PDF): Speelmodus Project&Play

2-in-1 in één PDF en daarmee nóg laagdrempeliger en veelzijdiger. Print de PDF op A4-tjes (Print&Play), leg ze rondom op tafel, pak een pen en ga in gesprek. Of deel de PDF tijdens een videoconferentie (Project&Play) en noteer de antwoorden in de velden (Acrobat Reader aanbevolen).

En dit is
‘t GEHEIM

Dit is het befaamde ‘startblok’ waarmee elke KoersKaart begint. Dit is wat het zelfsturend maakt, waardoor er geen handleiding of begeleiding nodig is. De ontwikkeling van zoiets eenvoudigs heeft zo’n 10 jaar in beslag genomen, waarbij stapje voor stapje alle dialoogregels overbodig werden gemaakt en het ‘als vanzelf’ werkt, zonder dat er nog iemand bij moet zijn om de groep ‘op gang te helpen’.

beproefde gespreksformule

De ABC Methode

Elke KoersKaart is eenvoudig door iedereen te gebruiken, met een aantrekkelijk en laagdrempelig ontwerp. Zo zijn dialoogregels, handleiding en begeleiding overbodig gemaakt en in het ontwerp verwerkt. ‘Dialogue by design’ noemen we dat.

Na 15 jaar fijnslijpen is een eenvoudige methode ontstaan van 3×3 blokken met vragen, die net zoals liedjes of films, eindeloze variaties biedt voor élk ingewikkeld thema.

Play

Deze KoersKaart is hier te bestellen.

Deel A

Verkennen

1. Starten, introductie en rolverdeling

2. Kennismaken met elkaar én het thema

3. Verkennen van het centrale thema

Deel B

Verdiepen

4. Inspiratie en ideeën opdoen

5. Pauzeren, terug- en vooruitblikken

6. Prioriteiten bepalen en keuzes maken

Deel C

Vertalen

7. Het net ophalen en plannen vormen

8. Individuele inzichten en vervolgacties

9. Het gesprek evalueren en opvolgen

Kant-en-klaar,
direct aan de slag

Door de jaren zijn al vele KoersKaarten gemaakt, exclusief op maat (zie onder) of vrij, publiek beschikbaar.
Stel één of vele groepen samen en ga direct aan de slag, zonder handleiding of begeleiding.

Er zijn al héél veel (gratis!) KoersKaarten, bekijk ze allemaal

Elk gesprek draagt bij aan een grotere verandering

“KoersKaart is meer dan een handig hulpmiddel voor grootschalige verandering. Op basis van alles wat ik ermee heb geleerd heb ik in 2024 een ‘nieuw’ concept ontwikkeld om onszelf op wereldschaal te organiseren. Dit heet ‘cocratie’, een samentrekking van ‘cocreatie’ en ‘democratie’ en is gebaseerd op het #Ding, de volksvergadering. KoersKaart is het instrument bij uitstek om gemeenschappen in gesprek te brengen.”

Sietse Rauwerdink – Grondlegger KoersKaart & cocratie

www.Cocratie.co
beproefd Co-creatieproces

Maatwerk: ideaal
op grote schaal

Onze specialiteit is de cocreatie van KoersKaarten op maat om hele (werk)gemeenschappen gestructureerd in dialoog te brengen.

Cocreatie betekent: Mét de betrokkenen gemaakt. Elke nieuwe kaart is gemaakt door een speciaal samengesteld cocreatieteam.

  • Zo zijn in 10 jaar tijd:
  • Minimaal 200.000 mensen in gesprek gebracht
  • Meer dan 200 kaarten in cocreatie ontwikkeld
  • Vele grootschalige veranderingen op gang gebracht
  • De ingewikkeldste #Dingen bespreekbaar gemaakt

Organisatie ontwikkeling

>3.400

#kernwaarden

>6.000

#Medezeggenschap

>13.500

#zelfsturendeteams

>1.200

#koersbepalen

Medewerker participatie

>10.000

#socialeveiligheid

>3.000

#mentalefitheid

>1.500

#duurzameinzetbaarheid

>1.500

#werkstress

Burger participatie

>1.200

#burgerbegroting

>800

#burgerconsultatie

>600

#inclusieve samenleving

>500

#gebiedsontwikkeling

Cases uit de praktijk, bekijk ze allemaal

Wat wordt jouw

Volgende stap?

meer over maatwerk
bekijk alle kaarten

Of lees hieronder de veelgestelde vragen:

Veelgestelde
vragen

Een KoersKaart is een dialooginstrument om op eenvoudige wijze de dialoog te structureren én begeleiden. Een begeleider aan tafel is dus niet noodzakelijk en dat maakt het ook uniek in zijn soort.

KoersKaart is ontstaan vanuit een diepe overtuiging dat mensen tot veel meer in staat zijn dan zij geneigd zijn te denken. Daarom denken we ook dat er altijd een hogere autoriteit nodig is om iets gedaan te krijgen. Sterker nog: we denken zelfs dat mensen niets gedaan krijgen als die er niet is. KoersKaart bewijst het tegendeel: mensen zijn prima in staat om mét elkaar een goed gesprek te voeren zonder begeleiding. Sterker nog: het werkt mogelijk zelfs beter in de meeste gevallen. Behalve als er écht iets aan de hand is, dan is het toch wel handiger om er iemand bij te hebben.

KoersKaart is een melting pot van allerlei verschillende gedachtegoeden en theorieën, die met veel vallen en opstaan in de praktijk zijn geïntegreerd. Hierbij kun je denken aan:

  • Design thinking: Via rapid prototyping worden KoersKaarten ontwikkeld mét de doelgroep.
  • Appreciative Inquiry: Elke KoersKaart is waarderend opgebouwd om een positieve spiraal teweeg te brengen.
  • Dialoog: Co-existentie is een basisprincipe, waarbij alle ideeën en meningen naast elkaar mogen blijven bestaan.
  • Play: Spelen is een basiskenmerk van de mens. Competitie en ‘winnen’ is niet aan de orde.
  • Zelfsturing: KoersKaarten worden in principe zonder begeleider gespeeld, op basis van vertrouwen in de groep. Past in het tijdsbeeld.
  • Wisdom of the crowd: Als mensen samen denken, ontstaat er meer wijsheid, wordt het meer dan de som der delen.
  • Eigenaarschap: Als mensen zich ergens eigenaar van voelen, zullen ze ook meer betrokken zijn bij het vervolg.

De belangrijkste ‘mechanisme’ dat maakt dat KoersKaart werkt is heel eenvoudig. Het gesprek ligt écht bij de groep zelf. Bij de meeste interventies ligt het initiatief bij de initiator, die daarmee ook de ‘ster van de show’ wordt. Zo werkt het ook bij bijna alle grote bijeenkomsten: degene op het podium staat in de schijnwerpers, het publiek consumeert slechts. In dit geval zijn die rollen omgedraaid. Als er al een begeleider bij is, zit deze vooral ‘op de handen’ en is zeer passief. Het initiatief ligt bij de groep zélf. Dit maakt ook dat het eigenaarschap sterker wordt ervaren dan bij interventies waar actief wordt gestuurd. Soms is het even wennen. Letterlijk ‘even’, want uiterlijk na 5 tot 10 minuten ‘ontwennen’ van ‘aangeleerde hulpeloosheid’ weten mensen weer ‘hoe het moet’ en loopt het vanzelf.

Daarnaast wordt elke KoersKaart in cocreatie ontwikkeld, wat betekent dat het mét de doelgroep gebeurt. Dit maakt dat elke KoersKaart zo naadloos mogelijk aansluit op het gesprek dat zij met elkaar te voeren hebben en niet omdat iemand ‘elders’ een bepaald gesprek wil forceren. Daarom zie je soms aan het begin van een KoersKaart gesprek nog enige weerstand, omdat deelnemers denken: “Daar gaan we weer…” of “Wat hebben ‘ze’ nu weer bedacht.” Maar ook hier zie je na ongeveer 5 tot 10 minuten dat mensen ontdooien, omdat ze merken dat het echt vóór hen ontwikkeld is. Het wordt daarom vaak ervaren als een cadeautje, omdat het helpt om elkaar écht beter te leren kennen. Iets waar we vaak weinig tijd en aandacht aan besteden.

KoersKaart is zonder handleiding en begeleiding te gebruiken, omdat het zo eenvoudig is. Die eenvoud lijkt heel eenvoudig, maar heeft jaren van vereenvoudiging nodig gehad om het zó eenvoudig te maken. Dat heeft te maken met het vervangen van teksten door iconen, heel veel schrappen, eenvoudige rolverdeling, logische hiërarchie van content. En elke KoersKaart wordt veelvuldig getest in en met de praktijk. En dat allemaal om een ‘happy flow’ te creëren. Dat het allemaal heel soepeltjes loopt en daarmee juist een bepaald niveau van diepte kan bereiken.

Bovendien is KoersKaart ook met opzet met die gedachte in het achterhoofd ontwikkeld. Niet om een afhankelijkheid te scheppen van de maker, maar juist om onafhankelijkheid mogelijk te maken. Zodat groepen er écht zelf mee aan de slag kunnen.

KoersKaart is in idee ontstaan in 2008, toen Sietse Rauwerdink werd gevraagd om samen met een collega een heidag voor te bereiden voor het adviesbureau waar hij toen werkte. Hij baseerde zich hierbij op een soortgelijke werkvorm die van een partnerbureau uit Duitsland kwam, maar nogal ‘top-down’ was. Dit heeft hij toen aangevuld met antwoordvakken en voilá, de KoersKaart was geboren (al heette die toen nog anders).

In 2011 is Sietse als ondernemer begonnen en had voor het eerst de werkvorm zo doorontwikkeld, dat hij zelf volledig overbodig was als begeleider bij de sessies. Dit maakte dat het interessant werd om toe te passen voor hele organisaties en gemeenschappen . Voor het eerst werd de KoersKaart in co-creatie ontwikkeld bij Philips en de jaren daarna is hier flink op doorontwikkeld onder de vlag van De Koers.

Dataverzameling werd bijvoorbeeld ingezet om bottom-up beleid en strategie mee te vormen. Daarnaast werden er ook steeds meer publieke, open KoersKaarten ontwikkeld die voor iedereen beschikbaar kwamen, eventueel zelfs als een PDF om zelf te printen.

Sinds 2022 is KoersKaart weer een zelfstandige onderneming (van 2014 tot 2022 onder de vleugels van De Koers) en wordt er druk gebroed op nieuwe toepassingen en ontwikkelingen. Zo is in 2024 ook door Sietse www.cocratie.co gelanceerd, een ‘nieuwe’ organiseerstructuur om onszelf te organiseren, zelfs tot op wereldschaal. En KoersKaart wordt hierbij een belangrijk hulpmiddel, om te laten zien dat het daadwerkelijk kán.

Sietse is met KoersKaarten begonnen, omdat hij zelf gefrustreerd raakte in het begeleiden van groepen.

  1. Aan het einde van de bijeenkomst keek iedereen hem als begeleider weer aan. Not invented here, geen Eigenaarschap.
  2. Tijdens de bijeenkomst werd veel gepraat, maar er kwam weinig actie uit voort. Bla Bla, geen Actorschap.
  3. En de bijeenkomst werd zelden tot nooit goed opgevolgd en stierf een schone dood. One-off, geen Leiderschap.
  4. En in de kern kwam het er op neer dat er veel vóór anderen werd gedacht, maar weinig mét. Shifting the Burden, geen Co-Creatie.

En deze frustraties worden door velen gedeeld. En de KoersKaart kan voor al deze frustraties een oplossing vormen, mits goed ingezet. Want zoals bij elke tool staat of valt het met de juiste mensen, intenties en vormen.

Daarnaast wordt er steeds meer een beroep gedaan op de zelfstandigheid van mensen, zowel in de samenwerking als in de samenleving. De hiërarchische verhoudingen van weleer voldoen steeds vaker niet meer en mensen zijn mondiger en kundiger geworden. Deze ontwikkelingen worden gerespecteerd door mensen meer verantwoordelijkheid te geven voor hun eigen leerproces, dit geldt uiteraard ook voor groepen. Daarom voelt het zelfsturend spelen van een KoersKaart ook zo intrinsiek belonend voor elke speler.

Grondlegger Sietse heeft aan de wieg gestaan van vele werkvormen die allemaal op dezelfde methodiek zijn gestoeld. Als je het zou willen, kun je het zelfs in een PowerPoint verwerken.

In principe werken we met de volgende werkvormen:

  • KoersKaart (Grootformaat): Dit is de standaard. De meest gebruikte én meest herkenbare werkvorm. Ideaal voor grootschalige toepassing. Je hoeft enkel de kaarten te verspreiden en verder wijst alles zich vanzelf.
  • KoersKaart (Losbladig): Dit is een hybride variant op basis van een eenvoudige PDF. De blokken worden los van elkaar op ‘sheets’ geplaatst. Deze kan door mensen zelf op A4-tjes worden geprint (Print&Play) om aan tafel te spelen óf direct digitaal ingevuld worden in de PDF (Project&Play), bijvoorbeeld tijdens een video-conferentie. Eenvoudiger wordt het niet. Er is geen afhankelijkheid van software, geen AVG, verspreiding is eenvoudig (zelfs via email) en iedereen begrijpt hoe een PDF werkt.
  • Maatwerk Werkvorm: We hebben in de afgelopen jaren vele andere werkvormen ontwikkeld die allemaal zijn gebaseerd op een zelfsturende dialoog tussen peers.

KoersKaart is een beschermd merk, gedeponeerd bij het Benelux office for intellectual property. Dus het merk mag alleen worden gebruikt met toestemming.

Daarnaast is het KoersKaart Concept vastgelegd. Om het KoersKaart Concept (op langere termijn) beschikbaar te stellen voor de wereld én het tegelijk goed te beschermen tegen verkeerd gebruik. Het is te vinden op deze pagina.

Dat is iets wat historisch is ontstaan. We zijn een tikkeltje tegendraads, zwemmen graag tegen de stroming in. Maar praktisch gezien is het ontstaan door het ontwerp van de kaart. Als je aan tafel naar de kaart kijkt, ga je met de ogen van het middenbeeld naar beneden (vraag 1). En vervolgens beweeg je vanzelf naar rechts (vraag 2). En dan gaat de route vanzelf tegen de klok in. Het gesprek is ook bedoeld om iets teweeg te brengen en dat begint op deze manier al bij de vorm.

Maar het is logischer dan je denkt. Kijk maar eens naar het ‘apenstaartje’ op je toetsenbord, die volgt precies dezelfde route. En is het je wel eens opgevallen dat als je een rotonde oprijdt, je ook tegen de klok ingaat? Het schijnt zo te zijn dat de beweging ‘rechtsom’, zoals we het gewend zijn, meer ‘mannelijk’ is en de beweging linksom meer ‘vrouwelijk’, dus om de dominantie van ‘rechtsom’ wat te compenseren, kan het geen kwaad om af en toe tegen de klok in te gaan.

De groepssamenstelling is een hele lastige om van buiten te bepalen. Er is niet één vuistregel voor. Het is meestal vooral een praktische vraag: wie moeten er zeker meedoen?

Buiten dat is er een belangrijke vraag of je met een team wil werken of in max-mix. De eerste is handig als je concrete afspraken wil maken, de tweede is handig als je juist tot kruisbestuiving wil komen.

Daarnaast is een KoersKaart geschikt voor 3 tot 9 spelers per KoersKaart en dus per tafel. Je kunt als vuistregel aanhouden dat 6 spelers ideaal is, qua diepgang én breedte. Bij 3 spelers ben je vrij snel klaar en bij 9 spelers wordt het wat anoniemer.

Houd ook de volgende vuistregel aan qua benodigde tijd: Bij 6 spelers ben je de benodigde 2 uur bezig, bij 3 spelers kun je een kwartier van de totale tijd aftrekken. En bij 9 spelers kun je er een kwartier bij optellen. En alles wat daar tussenin zit. Maar ook dit is niet hard, het heeft ook met de opzet van de kaart zelf te maken. Sommige vragen duren langer, omdat iedereen aan bod komt. En sommige kaarten hebben meer van dit soort vragen dan andere.

In basis is een begeleider aan tafel niet noodzakelijk. Eén van de basisgedachten is dat mensen veel meer zelf kunnen dan ze zelf denken of dan hun manager/leider denkt. Dit geldt helemaal voor groepen. En onze ervaring van de afgelopen 14 jaar heeft uitgewezen dat groepen heel goed hun eigen proces kunnen begeleiden, mits ze daar de juiste hulpmiddelen voor hebben.

Dit wordt in de ontwikkelingspsychologie ook wel een transitioneel object genoemd. Het hulpmiddel helpt om een verandering door te maken die zonder het hulpmiddel veel lastiger zou zijn geweest.

We merken vaak dat naar een procesbegeleider of gespreksleider wordt gegrepen uit angst en ook een tikkeltje wantrouwen richting de groep. De organisator is bang dat de groep het niet zelfstandig kan en grijpt daarmee naar een extern persoon, die ook een interventie op zich is. Het gesprek verloopt dan vaak via de begeleider, wat het kunstmatig maakt. En het leidt tot ‘not invented here’, waarbij de groep hún last gaat verleggen naar de begeleider.

Een begeleider kan op twee manieren wél een toegevoegde waarde hebben:

  • Als begeleider van meerdere tafels en een bredere beleving. Denk hierbij aan grote events.
  • Als inhoudelijk expert aan tafel, maar ook daar klinkt weer een licht wantrouwen uit, omdat de groep in bijna álle gevallen de wijsheid heeft die nodig is. Doe dit alleen wanneer er absoluut kennis van buiten nodig is om het gesprek tot een succes te maken.

Dit is altijd een dilemma en hangt van veel factoren af. De belangrijkste vraag is: ‘Wat is het doel van de sessie?’ en ‘Draagt de manager of leider door aan tafel te zitten bij aan dit doel?’

Als het doel van de sessie is om tot concrete afspraken te komen, dan kan het legitiem zijn voor de manager of leider om mee aan tafel te zitten. Maar als het echt van de groep zélf moet worden, is dat vaak onverstandig. De manager wordt dan een excuus om alles naar door te schuiven (shifting the burden), waarmee het eigenaarschap bij de groep verdwijnt. Hetzelfde geldt voor een begeleider overigens.

Daarnaast kan een manager of leider ook grote invloed hebben op de veiligheid in de groep. Mensen kunnen zich juist meer, maar vaak minder uitspreken, omdat hun woorden consequenties kunnen hebben. De afwezigheid van een manager of leider kan een positieve invloed hebben op de openheid van het gesprek.

Dus het is geen aanvoudig ‘ja’ of ‘nee’, maar het antwoord is: ‘hangt ervan af’.

KoersKaart is ideaal op grote schaal. Het wordt ook wel een Large Group Intervention genoemd. En in combinatie met een co-creatietraject en co-reflectie achteraf, kun je zelfs spreken van een Large Scale Intervention. En als het is ingebed in een grotere transformatie kan het zelfs leiden tot Whole Scale Change.

Het is heel simpel. Voor een KoersKaart regel je voor elke groep een tafel en een pen. En dat doe je net zo lang totdat iedereen mee kan doen. Je kunt het vervolgens aan en bij de groep zelf laten, maar je kunt er ook voor kiezen om het in te bedden in een groter programma, zoals een congres of event. Daar hebben we door de jaren enorm veel goede ervaringen mee opgedaan en het is een unieke werkvorm in het landschap van workshops en presentaties.

Je kunt KoersKaart ook large scale inzetten door een guerilla-tactiek toe te passen. Door het als een sneeuwbal door de organisatie te laten rollen. Groepje voor groepje kun je een enorme schaal bereiken. Dit werkt zeker goed in combinatie met een tijdsblok van een bepaalde periode, waarna het net kan worden opgehaald.

Opvolging kan plaatsvinden op drie niveaus:

  • Individueel: bij vraag 8 komt dit altijd al naar voren. Dus dat borgt de KoersKaart zelf.
  • Groep: de groep bepaalt vervolgstappen bij vraag 7 en 9. Dus ook dat is geborgd.
  • Collectief: Als je met vele groepen tegelijk speelt is de vraag van opvolging altijd maatwerk.

En die collectieve vraag is vooral de meest interessante. Want het hangt nogal af van het doel:

  • Goed gesprek als doel op zich. Dan hoeft er niet opgevolgd te worden. Als je dit goed communiceert, kan dit prima werken. Wek echter alleen de verwachting van opvolging als je die ook gaat waarmaken!
  • Tactisch/strategisch: met alle uitkomsten kan bijvoorbeeld nieuw beleid of een nieuwe strategie worden gemaakt. Dit kun je ter plekke doen door de groepen plenair te laten terugkoppelen en het net op te halen. Je kunt het ook achteraf doen, door alle uitkomsten met de stofkam te analyseren (Co-reflectie/Pionierfase bij ‘Maatwerk’) en tot een (liefst gedragen) eindproduct te komen.

Er zijn echter eindeloze mogelijkheden. Probeer eerst helder te krijgen wat het doel is, dan volgt het middel vanzelf.

Jazeker, dat is onze specialiteit! Kijk maar eens bij Maatwerk.